Nghệ nhân đàn ca tài tử

                         ĐỆ NHẤT DANH CẦM VĂN VĨ

Danh cầm Văn Vĩ tên thật là Đinh Văn Dậm sinh năm 1929 tại huyện Cần Giuộc tỉnh Long An.

Xưa nay thì tạo hóa thường ban cho những người có tật thì thiên phú cho họ có tài, ông bị khiếm thị lúc 3 tuổi và sau này trở thành một danh cầm tài hoa trong các nhạc sĩ nổi tiếng cải lương Nam bộ. Từ thập niên 60 đến 80 của thế kỉ XX, Văn Vĩ là một nhạc sĩ rất nổi tiếng ở Việt Nam. Ông nổi tiếng đến nỗi khi gặp ai mà đeo kính râm quá đậm thì được gọi đùa là “sao nay đeo kiếng giống Văn Vĩ quá vậy”. Ông là người biết vượt lên trên số phận. Ông đã biết đờn gáo lúc ông 7 tuổi và sau đó học đờn kìm, đờn sến, rồi đến guitar phím lõm, đàn tranh. Nhạc cụ nào ông cũng chơi thành thạo nhưng guitar phím lõm là nhạc cụ đã đưa tên tuổi của ông lên hàng danh cầm nhạc cổ Việt Nam.

Một nhạc sĩ tài hoa đã vượt qua khó khăn, thời thơ ấu ông đã bị khiếm thị mà gia đình lại nghèo. Thân mẫu của ông và thân mẫu của cố nghệ sĩ Út Bạch Lan là hai chị em kết nghĩa cho nên danh cầm Văn Vĩ và cố nghệ sị Út Bạch Lan cũng là anh em kết nghĩa, nhạc sĩ Văn Vĩ lớn tuổi hơn cho nên làm anh. Cô Út dẫn nhạc sĩ Văn Vĩ đi hát rong kiếm tiền về phụ hai bà mẹ, nhờ ca dạo hát rong mà nhiều người biết đền hai anh em và dần dần ái mộ. Hai người được các nhạc sĩ đàn anh dìu dắt nâng đỡ như cô Năm Cần Thơ, nghệ sĩ Thành Công giới thiệu cho hai anh em hát và đờn cho đài phát thanh Pháp Á. Nhạc sĩ Văn Vĩ đờn cho đài phát thanh Pháp Á (1956), hãng dĩa Thanh Long (1957) và sau đó ông đờn cho gánh cải lương Minh Tinh, Kim Họa Mi, Việt Nam cổ nhạc kịch đoàn, Kim Chung. Khi đờn cho đoàn Kim Chung, anh bị nghệ sĩ Hoàng Long lục tổn chạm đến lòng tự trọng nên từ đó anh không đờn cho đoàn Kim Chung nữa.

Năm 1963 nhạc sĩ Văn Vĩ đã mở lò cổ nhạc Văn Vĩ ở đường Phan Thanh Giản, phu nhân của ông là cô Ngọc Thạch, cô cũng có phụ ông dạy ca cho đám học trò. Học trò thành danh của nhạc sĩ Văn Vĩ  kể ra rất nhiều như là cố nghệ sĩ Út Bạch Lan, nghệ sĩ Thanh Hương, cố nghệ sĩ Đức Lợi, nghệ sĩ Vũ Linh,… Còn bên phía đờn thì có nhạc sĩ Văn Dần, Văn Bền, Văn Mách, Văn Hoàng, Văn Hải, Huỳnh Khải và ba người con là Văn An, Văn Hậu, Văn Tài. Những người lấy nghệ danh theo họ Văn thường theo trường phái đờn của nhạc sĩ Văn Vĩ

Từ trái sang: NS Bảy Bá, NS Văn Vĩ, NS Năm Cơ.

Nhạc sĩ Văn Vĩ đã tạo những nét rất riêng, rất “Văn Vĩ “ qua các chữ nhấn rung trong các hệ ngũ cung. Ở bản vọng cổ có chữ Oan và chữ Xang. Chữ đàn của ông rất lạ và độc, cho đến bây giờ chưa có nhạc sĩ nào đạt tới đỉnh cao như là chữ đờn của danh cầm Văn Vĩ. Ông còn có độc chiêu là đờn dây Bán Ngân Giang ( do nhạc sĩ Văn Còn ở Bình Dương sáng tác), với phong cách thản nhiên dàn trải ngón đờn rất hài hòa trầm – bổng – nhặt – khoan, du dương- huyền hoặc, tiêu biểu là ông độc tấu 6 câu vọng cổ nhịp 32, đờn cho NSND Út Trà Ôn ca bài Đài hoa dâng Bác, NSƯT Minh Vương ca bài Lòng dạ đàn bà,… đó là những tác phẩm đỉnh cao nghệ thuật cả nội dung lẫn hình thức, cả người diễn tấu lẫn giọng ca.

Ông mất vào năm 1985, tuy danh cầm Văn Vĩ không còn nữa nhưng tiếng đờn của ông vẫn còn đọng mãi trong lòng người mộ điệu và sẽ mãi mãi trường tồn với dân tộc Việt Nam, với nền cải lương Nam Bộ.

                                                        Minh Tuấn sưu tầm và biên soạn